ព្រះតថាគត បញ្ញត្តសិក្ខាបទ សម្តែងឡើងនូវបាតិមោក្ខ ដល់សាវ័កទាំងឡាយ ព្រោះអាស្រ័យអំណាចប្រយោជន៍ ១០ យ៉ាង គឺ
១. សង្ឃសុដ្ឋុតាយ ដើម្បីសេចក្តីល្អនៃសង្ឃ
២. សង្ឃផាសុតាយ ដើម្បីនៅសប្បាយនៃសង្ឃ
៣. ទុម្មង្កូនំ បុគ្គលានំ និគ្គហាយ ដើម្បីសង្កត់សង្កិននូវបុគ្គលទាំងឡាយ ដែលទ្រុស្តសីល
៤. បេសលានំ ភិក្ខូនំ ផាសុវិហារាយ ដើម្បីនៅជាសុខស្រួលនៃភិក្ខុទាំងឡាយ ដែលមានសីលជាទីស្រឡាញ់
៥. ទិដ្ឋធម្មិកានំ អាសវានំ សំវរាយ ដើម្បីរារាំងនូវអាសវធម៌ទាំងឡាយ ក្នុងបច្ចុប្បន្ន
៦. សម្បរាយិកានំ អាសវានំ បដិឃាតាយ ដើម្បីកម្ចាត់បង់នូវអាសវធម៌ទាំងឡាយ ក្នុងបរលោក
៧. អប្បសន្នានំ បសាទាយ ដើម្បីញ៉ាំងបុគ្គលទាំងឡាយ ដែលមិនជ្រះថ្លា ឲ្យជ្រះថ្លាឡើង
៨. បសន្នានំ ភិយ្យោភាវាយ ដើម្បីញ៉ាំងបុគ្គលទាំងឡាយ ដែលជ្រះថ្លាស្រាប់ហើយ ឲ្យរឹងរឹតតែជ្រះថ្លាឡើង
៩. សទ្ធម្មដ្ឋិតិយា ដើម្បីតាំងនៅមាំនៃព្រះសទ្ធម្ម
១០. វិនយានុគ្គហាយ ដើម្បីអនុគ្រោះដល់ព្រះវិន័យ
( វិនយបិដក ភាគ ១ ទំព័រ ៦៤-៦៥, សុត្តន្តបិដក
អធិប្បាយ
ឈ្មោះថា សង្ឃសុដ្ឋុតាយ បានដល់ ការដែលសង្ឃហៅរកគ្នា ដោយពាក្យជាទីស្រឡាញ់ថា សុដ្ឋុ ភន្តេ ប្រពៃណាស់ លោកម្ចាស់ ។ ក៏សង្ឃណាទទួលស្តាប់ព្រះតម្រាស់របស់ព្រះតថាគត ការដែលទទួលស្តាប់នោះ រមែងប្រព្រឹត្តទៅដើម្បីប្រយោជន៍ ដើម្បីសេចក្តីសុខ ដល់សង្ឃនោះអស់កាលយូរ ព្រោះហេតុនោះ ព្រះមានព្រះភាគទ្រង់បញ្ញត្តសិក្ខាបទ ក៏ដើម្បីឲ្យសង្ឃហៅរកគ្នាដោយពាក្យជាទីគាប់ចិត្តថា សុដ្ឋុ ភន្តេ ប្រពៃណាស់ លោកម្ចាស់ ព្រះមានព្រះភាគគ្រាទ្រង់សម្តែងទោសក្នុងការមិនហៅរកគ្នា ( ដោយពាក្យពីរោះ ) និងអានិសង្សក្នុងការហៅរកគ្នា ទើបបញ្ញត្តសិក្ខាបទ ដើម្បីឲ្យសង្ឃហៅរកគ្នាដោយពាក្យថា សុដ្ឋុ ភន្តេ មិនមែនសង្កត់សង្កិនដោយបង្ខិតបង្ខំ ទើបទ្រង់ត្រាស់ថា សង្ឃសុដ្ឋុតាយ ។
បទថា សង្ឃផាសុតាយ បានដល់ ដើម្បីការនៅសប្បាយ ដើម្បីការរស់នៅរួមគ្នានៃសង្ឃ អធិប្បាយថា ដើម្បីប្រយោជន័ដល់ការនៅជាសុខ ។
ច្រើនបទថា ទុម្មង្កូនំ បុគ្គលានំ និគ្គហាយ គឺ បុគ្គលទ្រុស្តសីល ឈ្មោះថា បុគ្គលដែលប្រដៅក្រ ពួកភិក្ខុណា ដែលភិក្ខុទាំងឡាយ ធ្វើឲ្យជាអ្នកដែលគេប្រដៅងាយ បានដោយកម្រ កំពុងប្រព្រឹត្តកន្លងល្មើស ឬប្រព្រឹត្តរួចហើយ រមែងមិនអៀនខ្មាស ដើម្បីសង្កត់សង្កិនភិក្ខុទាំងនោះ ។ មែនពិត ភិក្ខុទាំងនោះ កាលសិក្ខាបទមិនមាន នឹងបៀតបៀនសង្ឃដោយពាក្យថា រឿងអ្វី ដែលពួកលោកឃើញហើយ? រឿងអ្វីដែលពួកលោកស្តាប់ហើយ? វត្ថុអ្វីដែលខ្ញុំធ្វើហើយ? ពួកលោកលើកអាបត្តិអ្វី? ក្នុងវត្ថុអ្វី? សង្កត់សង្កិនពួកខ្ញុំ ។ កាលសិក្ខាបទមាន សង្ឃនឹងអាងសិក្ខាបទ សង្កត់សង្កិនភិក្ខុទាំងនោះ ដោយធម៌ ដោយវិន័យ ដោយសត្ថុសាសន៍ ព្រោះហេតុនោះព្រះមានព្រះភាគទើបត្រាស់ថាដើម្បីសង្កត់សង្កិនពួកបុគ្គលដែលប្រដៅក្រ។
ច្រើនបទថា បេសលានំ ភិក្ខូនំ ផាសុវិហារាយ គឺដើម្បីប្រយោជន៍ដល់ការនៅសប្បាយរបស់ភិក្ខុអ្នកមានសីលជាទីស្រឡាញ់ ។ មែនពិត ភិក្ខុទាំងឡាយអ្នកមានសីលជាទីស្រឡាញ់ មិនដឹងវត្ថុដែលគួរធ្វើ និងមិនគួរធ្វើ វត្ថុដែលមានទោស និងមិនមានទោស កំណត់ខេត្តដែន កាលព្យាយាមដើម្បីសេចក្តីបរិបូណ៌នៃត្រៃសិក្ខា កាលសង្ស័យរមែងលំបាក រមែងរំខាន តែគ្រាដឹងវត្ថុដែលគួរធ្វើ និងមិនគួរធ្វើ វត្ថុដែលមានទោសនិងមិនមានទោស កំណត់ខេត្តដែនហើយ កាលព្យាយាមដើម្បីសេចក្តីបរិបូណ៌នៃត្រៃសិក្ខា រមែងមិនលំបាក រមែងមិនរំខាន ព្រោះហេតុនោះ ការបញ្ញត្តសិក្ខាបទ ទើបប្រព្រឹត្តទៅដើម្បីការនៅសប្បាយ របស់ពួកភិក្ខុនោះ ។ ម្យ៉ាងទៀត ការសង្កត់សង្កិនបុគ្គលដែលប្រដៅក្រទាំងនោះ ជាការនៅសប្បាយនៃភិក្ខុនោះ ។ ព្រោះថា ឧបោសថ រមែងមិនតាំងនៅ បវារណា រមែងមិនតាំងនៅ សង្ឃកម្មទាំងឡាយរមែងមិនប្រព្រឹត្តទៅ សេចក្តីព្រមព្រៀងគ្នារមែងមិនមាន ព្រោះអាស្រ័យពួកបុគ្គលដែលទ្រុស្តសីល ។ ភិក្ខុទាំងឡាយដែលមានអារម្មណ៍តែមួយមិនបាន រមែងមិនអាចធ្វើនូវឧទ្ទេស បរិបុច្ឆា និងកម្មដ្ឋានជាដើម ។ ក៏កាលពួកបុគ្គលអ្នកទ្រុស្តសីល ត្រូវសង្កត់សង្កិនហើយ ឧបទ្រពទាំងអស់មិនមានទេ កាលនោះ ពួកភិក្ខុអ្នកមានសីលជាទីស្រឡាញ់ រមែងនៅជាសុខសប្បាយ ។ ក្នុងពាក្យថា ដើម្បីការនៅសប្បាយរបស់ភិក្ខុទាំងឡាយ អ្នកមានសីលជាទីស្រឡាញ់នេះ បណ្ឌិតគប្បីជ្រាបសេចក្តីអធិប្បាយដោយន័យទាំង ២ នេះ ដោយប្រការដូច្នេះ ។
ពាក្យថា ទិដ្ឋធម្មិកានំ អនាសវានំ សំវរាយ ( ដើម្បីការពារអាសវៈទាំងឡាយ ដែលប្រព្រឹត្តទៅក្នុងបច្ចុប្បន្ន ) អធិប្បាយថា ទុក្ខពិសេសមានប្រហារដោយបាតដៃ ដោយដំបង កាត់ដៃ កាត់ជើង ខូចកេរ្តិ៍ឈ្មោះ អាប់ឱនកិត្តិយស និងសេចក្តីក្តៅក្រហាយស្តាយក្រោយជាដើម ដែលអ្នកតាំងនៅក្នុងការមិនសង្រួម គប្បីដល់ក្នុងអត្តភាពនេះឯង ឈ្មោះថា អាសវៈ ដែលប្រព្រឹត្តទៅក្នុងបច្ចុប្បន្ន ដើម្បីរារាំង គឺបិទបាំង បានដល់ហាមឃាត់ផ្លូវជាទីហូរមកនៃអាសវៈដែលប្រព្រឹត្តទៅក្នុងបច្ចុប្បន្ននេះ ដោយប្រការដូច្នេះ ។
ពាក្យថា សម្បរាយិកានំ អាសវានំ បដិឃាតាយ ( ដើម្បីកម្ចាត់បង់នូវអាសវៈទាំងឡាយ ដែលប្រព្រឹត្តទៅក្នុងភពខាងមុខ ) មានសេចក្តីថា ទុក្ខវិសេសមានបាបកម្មដែលខ្លួនធ្វើហើយ ជាឫសគល់ដែលបុគ្គលអ្នកតាំងនៅក្នុងសេចក្តីមិនសង្រួម គប្បីដល់ក្នុងអបាយមាននរកជាដើម ក្នុងភពខាងមុខ ឈ្មោះថា អាសវៈដែលប្រព្រឹត្តទៅក្នុងភពខាងមុខ ដើម្បីប្រយោជន៍ដល់ការកម្ចាត់បង់នូវអាសវៈទាំងនោះ មានពាក្យអធិប្បាយថា ដើម្បីប្រយោជន៍ដល់ការរម្ងាប់ ការស្ងប់រម្ងាប់នៃអាសវៈដែលប្រព្រឹត្តទៅក្នុងភពខាងមុខទាំងនេះ ។
ពាក្យថា អប្បសន្នានំ វា បសាទាយ ( ដើម្បីញ៉ាំងបុគ្គលដែលមិនទាន់ជ្រះថ្លា ឲ្យជ្រះថ្លាឡើង ) សេចក្តីថា កាលមានការបញ្ញត្តសិក្ខាបទ មនុស្សជាបណ្ឌិតទាំងឡាយ មិនទាន់ជ្រះថ្លា បានដឹងសិក្ខាបទបញ្ញត្តិ ឬបានឃើញភិក្ខុទាំងឡាយ អ្នកបដិបត្តិសិក្ខាបទតាមដែលទ្រង់បញ្ញត្ត រមែងដល់នូវសេចក្តីជ្រះថ្លាថា អារម្មណ៍ទាំងឡាយណា ដែលជាទីតាំងនៃតម្រេក ប្រទូស្ត និងវង្វេងរបស់មហាជនក្នុងលោក សមណសក្យបុត្រទាំងនេះ បែរជាអ្នកវៀរឆ្ងាយចាកអារម្មណ៍ទាំងនោះបាន ។ ពួកលោកធ្វើកិច្ចដែលធ្វើបានដោយលំបាកហ្ន៎! ធ្វើកិច្ចដ៏ធ្ងន់ហ្ន៎! ដូចព្រាហ្មណ៍មិច្ឆាទិដ្ឋិ អ្នកទ្រទ្រង់នូវត្រៃវេទ បានឃើញគម្ពីរវិនយបិដកហើយជ្រះថ្លាដូច្នោះ ។ ព្រោះហេតុនោះ ព្រះមានព្រះភាគ ទើបត្រាស់ថា អប្បសន្នានំ វា បសាទាយ ។
ពាក្យថា បសន្នានំ វា ភិយ្យោភាវាយ ( ដើម្បីញ៉ាំងបុគ្គលដែលជ្រះថ្លាហើយ ឲ្យរឹងរឹតតែជ្រះថ្លាឡើង ) មានសេចក្តីថា កុលបុត្រទាំងឡាយ សូម្បីជ្រះថ្លាក្នុងសាសនា បានជ្រាបសិក្ខាបទបញ្ញត្តិ ឬបានឃើញភិក្ខុទាំងឡាយបដិបត្តិតាមសិក្ខាបទដែលទ្រង់បញ្ញត្ត រមែងជ្រះថ្លាក្រៃលែងឡើងថា លោកម្ចាស់ណា រក្សាវិនយសំវរៈ ដែលជាព្រហ្មចរិយៈ មានភត្តមួយពេល អស់មួយជីវិត លោកម្ចាស់នោះ មានឈ្មោះថាជាអ្នកធ្វើកិច្ចដែលធ្វើបានដោយកម្រ គួរជ្រះថ្លាក្រែលែង ។ ព្រោះហេតុនោះ ព្រះមានព្រះភាគទើបត្រាស់ថា បសន្នានំ វា ភិយ្យោភាវាយ ។
ពាក្យថា សទ្ធម្មដ្ឋិតិយា ( ដើម្បីការតាំងនៅនៃព្រះសទ្ធម្ម ) សេចក្តីថា សទ្ធម្មមាន ៣ ប្រការ គឺ បរិយត្តិសទ្ធម្ម ១ បដិបត្តិសទ្ធម្ម ១ អធិគមសទ្ធម្ម ១ ។ បណ្តាសទ្ធម្មទាំង ៣ ប្រការនោះ ព្រះពុទ្ធវចនៈទាំងអស់ដែលលោករួបរួមជាព្រះត្រៃបិដក ឈ្មោះថា បរិយត្តិសទ្ធម្ម ។ ព្រះសទ្ធម្មនេះ គឺធុតង្គគុណ ១៣ ខន្ធកវត្ត ១៤ មហាវត្ត ៨២ សីល សមាធិ និងវិបស្សនា ឈ្មោះថា បដិបត្តិសទ្ធម្ម ។ ព្រះសទ្ធម្មនេះ គឺ អរិយមគ្គ ៤ សាមញ្ញផល ៤ និព្វាន ១ ឈ្មោះថា អធិគមសទ្ធម្ម ។ កាលមានសិក្ខាបទបញ្ញត្តិ ភិក្ខុទាំងឡាយ រមែងរៀនសិក្ខាបទ និងវិភង្គនៃសិក្ខាបទនោះ និងរៀនព្រះពុទ្ធវចនៈដទៃ ដើម្បីបំភ្លឺសេចក្តីនៃសិក្ខាបទ និងវិភង្គនោះ ឲ្យច្បាស់ និងកាលបដិបត្តិសិក្ខាបទតាមដែលទ្រង់បញ្ញត្តទុក ញ៉ាំងការបដិបត្តិឲ្យបរិបូណ៌ហើយ រមែងសម្រេចលោកុត្តរធម៌ ដែលខ្លួនគប្បីដល់ដោយការបដិបត្តិ ព្រោះហេតុនោះ សទ្ធម្មទាំងអស់នោះ ទើបឈ្មោះថា តាំងនៅបានអស់កាលយូរ ដោយសិក្ខាបទបញ្ញត្តិនោះ ។
ពាក្យថា វិនយានុគ្គហាយ សេចក្តីថា មែនពិត កាលមានសិក្ខាបទបញ្ញត្តិ វិន័យទាំង ៤ គឺសំវរវិន័យ ១ បហានវិន័យ ១ សមថវិន័យ ១ បញ្ញត្តិវិន័យ ១ រមែងជាការបានអនុគ្រោះ គឺឧបត្ថម្ភ គាំទ្រដោយល្អ ។ ព្រោះហេតុនោះ ព្រះមានព្រះភាគទើបត្រាស់ថា វិនយានុគ្គហាយ ។
